قصه‌های دیروز شهدا برای نوجوانان امروز | درباره مجموعه‌مستند قصه‌های سنگر ما

شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ مؤسسه سینمایی «سراج فیلم» با حمایت دبیرخانه کنگره هجده هزار شهید استان خراسان رضوی، ساخت مجموعه مستند دوازده قسمتی به نام «قصه‌های سنگر ما» را از چندی پیش کلید زده است. مجموعه مستندی به تهیه کنندگی رضوان پورعلی و کارگردانی موسی حاجی نژاد که تلاش دارد، روایتی تازه از ایثار و شهادت، برای مخاطب نوجوان ارائه کند. ساخت قسمت نخست «قصه‌های سنگر ما» چندی پیش به پایان رسیده است وهم اکنون گروه درحال نگارش قسمت‌های بعدی این مجموعه هستند.

موسی حاجی نژاد و رضوان پورعلی در گفت‌و‌گو با ما توضیحات بیشتری درباره اثر جدیدشان ارائه کرده‌اند که در ادامه می‌خوانید.

تلفیق مستند و داستان

«در مجموعه مستند «قصه‌های سنگر ما» که بر پایه تلفیقی از ژانر داکیو دراما و رئالیتی شو ساخته می‌شود، چند دختر دانش آموز تلاش می‌کنند تا پژوهش‌هایی پیرامون شهدای نوجوان و نخبه انجام دهند. درواقع در هر قسمت قرار است قصه زندگی یکی از شهدا روایت شود که قسمت اول آن با عنوان «مهندس کوچولو» به زندگی پرماجرای شهید حمید صبوری راد، مخترع مین خورشیدی، اختصاص دارد.» حاجی نژاد با بیان این توضیحات از پایان ساخت قسمت اول مجموعه «قصه‌های سنگر ما» و آغاز نگارش قسمت‌های بعدی آن خبر می‌دهد.

او همچنین بیان می‌کند: به لحاظ حرفه‌ای باید مراحل ساخت یک اثر بعد از اتمام کامل سناریو و فراهم شدن بودجه آغاز شود، اما از آنجایی که نهادی از ما حمایت نمی‌کند، مجبور هستیم با آنچه در دست داریم، وارد مرحله تولید شویم و کار را قسمت به قسمت پیش ببریم. حاجی نژاد می‌گوید تا به امروز آثار مختلفی با محوریت شهدا برای مخاطب نوجوان ساخته شده است، ولی بیشتر آن‌ها یا درباره شهدای شاخص بوده‌اند یا وارد موضوع‌های نمایشی شده‌اند، اما ساخت اثری مانند «قصه‌های سنگر ما» که وجهه رئالیستی دارد کمتر انجام شده است.

این کارگردان، تأکیدات رهبر معظم انقلاب اسلامی بر ضرورت بازگو کردن داستان‌ها و روایت‌های دفاع مقدس برای جوانان و نوجوانان را اصلی‌ترین دلیل خود برای ساخت مجموعه «قصه‌های سنگر ما» بیان می‌کند.

حاجی نژاد؛ دوری از شعارزدگی و بیان واقعیت‌ها را از ویژگی‌های مهم «قصه‌های سنگر ما» می‌داند و بیان می‌کند: اثر ما در روایت صادق است و از موضوع دفاع مقدس و شهدا استفاده ابزاری نمی‌کند، یعنی شهدای دفاع مقدس را به جریان خاصی متصل نکرده است و همه آن‌ها را به عنوان سرمایه‌های ملی نشان می‌دهد.

این فیلم ساز درباره اصلی‌ترین دلایل خود در انتخاب شهدایی که در مستند به آن‌ها پرداخته است نیز می‌گوید: دانش محور بودن شهید برای ما بسیار مهم بود از این رو به سراغ کسانی رفتیم که برای مثال بهترین دانشجوی دانشگاه‌های خارجی بودند یا وسیله‌ای را اختراع، طراحی و به طور کلی مسئله‌ای را حل کردند. درواقع ما تلاش کردیم نخبه‌هایی که در جنگ حضور داشتند به مخاطب دهه هفتاد به بعد، معرفی و آن‌ها را ترغیب کنیم تا به دنبال حل مسئله بروند و منتظر کمک فرد دیگری نباشند.

حاجی نژاد با اشاره به اینکه شهدای «قصه‌های سنگر ما» همگی اهل خراسان رضوی هستند یادآور می‌شود: ما خیلی دوست داشتیم در این مجموعه به شهدای خراسان بزرگ پیش از تقسیم بندی بپردازیم، ولی به دلیل محدودیت‌های سفری و زمانی، چالش‌های هماهنگی و هزینه بر بودن اسکان، کارمان به شهدای خراسان رضوی محدود شد.

به گفته او به احتمال زیاد مجموعه «قصه‌های سنگر ما» برای پخش در هفته دفاع مقدس سال آینده آماده خواهد شد.

خراسان غنی از روایت است

در بخش دیگری از صحبت هایمان با حاجی نژاد به چالش‌های ساخت آثار دفاع مقدسی در مشهد و استان پرداختیم. او تولید آثار دفاع مقدسی در خراسان را جزو سخت‌ترین و پیچیده‌ترین کار‌ها می‌داند و تأکید می‌کند: خراسان غنی از موضوع و روایت در حوزه دفاع مقدس است با این وجود فیلم سازان این خطه همواره در مسیر ساخت اثر با موانع و کارشکنی‌هایی بسیاری روبه رو می‌شوند.

حاجی نژاد ادامه می‌دهد: همه فکر می‌کنند از فیلم سازان فعال در حوزه دفاع مقدس، حمایت‌های زیادی می‌شود، درحالی که ما از همه بی پول تریم و از همه بیشتر سنگ جلوی پایمان است.

این فیلم ساز با اشاره به هنرمندان زیادی که در مشهد مشغول به فعالیت هستند یادآور می‌شود: امروز خوراک بیشتر شبکه‌های تلویزیون را هنرمندان ارزشی مشهد تأمین می‌کنند، با این حال بازهم بودجه و اعتباراتی که برای شهرما در نظر گرفته می‌شود، درحد شهرستان‌های دیگر است که فاصله زیادی با پایتخت دارد. او همدل نبودن فیلم سازان مشهدی با یکدیگر را یکی از مشکلات دیگر این عرصه می‌داند و بیان می‌کند: در این حرفه هم مانند بسیاری از حرفه‌های دیگر گروه و باند و تیم حرف اول را می‌زند. درحالی که همه ما در یک جبهه هستیم و باید کنارهم کار کنیم.

حاجی نژاد همچنین از مسئولان شهرمان به خاطر نگاه ویژه ترشان به فیلم سازان تهرانی یا هرکسی که مدتی در پایتخت حضور داشته است گلایه و برضرورت اعتماد به فیلم سازان بومی تأکید می‌کند.

او پیشنهاد می‌دهد که انجمن‌ها و نهاد‌های فعال درعرصه فیلم سازی در مشهد با هم متحد شوند و تولید آثار را هدایت کنند، برای مثال به دنبال پیدا کردن حامی مالی بروند تا هنرمند بتواند بدون دغدغه به تولید اثر بپردازد.

این فیلم ساز یادآور می‌شود: بیشتر آثار شاخص دفاع مقدس در دهه شصت و هفتاد تولید شده‌اند، زمانی که فیلم سازان اعتبار داشتند و می‌توانستند آزادانه کار کنند، بعد از آن دیگر دست و بال فیلم ساز بسته شد و بیشتر کار‌ها به صورت سفارشی ساخته شدند، از این رو مخاطب عمومی هم کمتر با فیلم‌ها ارتباط برقرار کرد.

ساخت مستندی از گردان روح ا...

حاجی نژاد می‌گوید، با وجود همه سختی‌ها و سنگ اندازی‌هایی که در مسیر ساخت آثار دفاع مقدس وجود دارد، همچنان علاقه‌مند است در این حوزه فعالیتش را ادامه دهد.

او این روز‌ها درکنار پیگیری مراحل تولید مجموعه «قصه‌های سنگر ما»، درحال آماده سازی مستندی به نام «بر آسمان اروند» است. این اثر مراحل فیلم برداری اش به پایان رسیده و در مرحله آهنگ سازی و تدوین قرار دارد.

حاجی نژاد درباره مستند «بر آسمان اروند» نیز توضیح می‌دهد: این اثر درباره تشکیل گردان روح ا... در لشکر ۵ نصر است و راوی آن یکی از اعضای گردان است که بعد از سال‌ها تصمیم می‌گیرد کتابی چاپ کند.

به گفته این فیلم ساز، بیشتر اعضای گردان روح ا... که عملیات‌های موفقی را به نام خود ثبت کرده‌اند اهل مشهد هستند.

او همچنین زمان مستند «بر آسمان اروند» را یک ساعت بیان می‌کند و یادآور می‌شود: درواقع این مستند پیش درآمدی برای ساخت یک مینی سریال هفت قسمتی است که هم اکنون درمرحله نگارش قرار دارد. درواقع ما بنا داریم در این مجموعه، هفت عملیات گردان روح ا... در دوران دفاع مقدس را به صورت داستان به تصویر بکشیم.

به گفته حاجی نژاد «بر آسمان اروند» به احتمال زیاد اواخر امسال هم زمان با برگزاری کنگره هجده هزار شهید استان خراسان رضوی در شبکه‌های تلویزیون روی آنتن می‌رود، البته امکان دارد پیش از آن اکران خصوصی در سینما هویزه مشهد هم برای این اثر برگزار شود.

در ادامه حتما بخوانید داستان‌های کهن را با ابزارهای نو تعریف کنیم

در انتظار تأمین بودجه

رضوان پورعلی، تهیه کننده مجموعه مستند «قصه‌های سنگر ما»، درباره وجه تمایز این اثر با دیگر آثار دفاع مقدسی می‌گوید: ما برای ساخت «قصه‌های سنگر ما» از یکسری نوجوان دعوت کرده‌ایم تا درباره نخبه‌های نوجوان و جوان دوران جنگ پژوهش انجام دهند و درعین حال جلوی دوربین هم بازی کنند. به نظرم همین وجه تمایز مهم مستند با دیگر آثار است. درواقع ما تلاش کردیم که خود این نوجوانان اطلاعات لازم را کسب کنند و به سراغ خانواده‌های شهدا و افرادی که با آن‌ها در ارتباط بوده‌اند، بروند.

به گفته این تهیه کننده مرحله تحقیق و پژوهش «قصه‌های سنگر ما» به پایان رسیده و فیلم نامه چند قسمت هم نوشته شده است، ولی به دلیل تأمین نشدن هزینه‌ها تنها یک قسمت آن تولید شده است.

او که خود از فاصله افتادن میان ساخت قسمت‌های این مجموعه ناراحت است، یادآور می‌شود: قسمت اول با حمایت دبیرخانه کنگره هجده هزار شهید استان خراسان رضوی تولید و در سینما هویزه اکران شد، در آن زمان همه از کار تعریف کردند و گفتند به سراغ ساخت قسمت‌های بعدی برویم، اما هنوز که معطل گرفتن بودجه هستیم و نتوانستیم قسمت دوم را بسازیم.

پورعلی ادامه می‌دهد: همه فکر می‌کنند از فیلم سازان دفاع مقدس حمایت‌های زیادی صورت می‌گیرد، درحالی که به هیچ وجه این طور نیست و ما برای تولید همه کارهایمان با مشکلات زیادی روبه رو هستیم. به طوری که گاهی مجبور می‌شویم با هزینه‌های شخصی مراحل ساخت آثار را پیش ببریم.

او که به عنوان یکی از بانوان تأثیرگذار در حوزه دفاع مقدس نیز معرفی شده است، بیان می‌کند: من برای تأمین هزینه‌های آثارم باید دوندگی‌های بسیاری انجام دهم، برای مثال فقط برای اینکه از نهاد‌های مختلف اجازه بگیرم تا طرحمان را برایشان ارائه دهم، دو تا سه ماه باید صبر کنم، بعد از آن هم مراحل تأیید متن و اختصاص بودجه هرکدام به صورت جداگانه زمان می‌برد و این اتفاق بسیار اذیت کننده است.

پورعلی ادامه می‌دهد: مسئولان فرهنگی دغدغه‌ای برای تولید آثار دفاع مقدسی ندارند، با این حال من و همسرم (موسی حاجی نژاد) به دلیل علاقه مان به زنده نگه داشتن یاد شهدا، همچنان این مسیر را با تمام مشکلات ادامه می‌دهیم و تلاش می‌کنیم نسل جوان را با تلاش‌ها و رشادت‌های بزرگان دوران جنگ تحمیلی آشنا کنیم.

این تهیه کننده در پایان صحبت هایش ابراز امیدواری می‌کند که در سال‌های پیش رو همکاری بیشتری با فعالان عرصه فیلم سازی دفاع مقدس صورت بگیرد و دیگر کاری بر روی زمین نماند.